Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?

Travma Sonrası Stres Bozukluğu, TSSB nedir

TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu): Nedenleri, Belirtileri:

Travma Sonrası Stres Bozukluğu, TSSB nedir; nasıl tedavi edilir sorularına yanıt vermeye çalışacağım; Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere ruhsal travma diyoruz. İnsan hayatında sıkıntı ve üzüntü yaratan pek çok olay olur, ancak bunların tümü ruhsal travma yaratmaz. Olay korku, dehşet veya çaresizlik hissi yaratmışsa, olayda kişinin kendisinin veya yakınının ölüm veya yaralanma tehlikesi varsa ruhsal travma olarak adlandırılır.

Peki bu süreçte neler yapılabilir, kendimize nasıl yardımcı oluruz, neler hissettiğimiz ve neler yaşadığımızı anlayıp kendimize doğru destek olabilmemiz için hangi yolları izlemeliyiz..; yazımızda bu konulardan bahsedeceğim.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri

Psikolojik Travma; kişinin güçsüzlüğüyle yüz yüze gelmesi durumudur.

Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Nedenleri:

TSSB'nin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak travmatik bir olaya maruz kalmak en önemli risk faktörüdür. Travmatik bir olay, fiziksel veya duygusal olarak kişinin güvenliğini tehdit eden veya ciddi bir zarara neden olabilecek herhangi bir olaydır. Savaş, doğal afetler, terör saldırıları, toplu şiddet, cinsel saldırı ve fiziksel saldırı gibi çeşitli olaylar TSSB'ye yol açabilir. Bu tür travmatik olayları yaşayan ya da onlardan etkilenen çoğu insan, geçici olarak şartlara ve çevrelerine uyum sağlamakta yaşanan zorluktur

Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağan dışı ve beklenmedik bir şekilde gerçekleşen olaylardır. Bu olayların kişinin kendisinde veya bir yakınında ölüme yol açması ya da yaralanma tehlikesi yaratması durumunda ortaya korku, dehşet ve çaresizlik hisleri çıkabilir.

Bu tanımlamaya göre ileri yaşta bir yakınımızın yıllarca süren bir hastalık sonrasında ölümünün ruhsal travmaya yol açma ihtimali daha düşük iken, insanın bir yakınını beklenmedik biçimde –örneğin trafik kazasında- kaybetmesi daha fazla travmatik etki yapar.

Ruhsal travmalardan sonra en sık görülen iki hastalık: depresyon ve travma sonrası stres hastalığı olduğu gözlemlenmiştir.

Bu duygulara bir kaç örnekle açıklık getirelim:

1- Depresyon Nedir?

Ruhsal travmalardan sonra sık görülen rahatsızlıklardan biri depresyondur. Depresyonun en sık görülen belirtileri isteksizlik, halsizlik, moral bozukluğu, uyku ve iştah bozukluğu ve hayattan zevk alamamadır. Depresyon ruhsal travmadan sonra ilk kez ortaya çıkabileceği gibi, daha önce depresyon geçirmiş kişilerde depresyonun tekrarlaması şeklinde de görülebilir.

2: Travma Sonrası Stres Bozukluğu:

Travma sonrası stres bozukluğu sonrası neler yaşayabileceğimize bir bakalım:

• uykusuzluk,

• kabuslar,

• olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması,

• sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme,

• kolay irkilme,

• çabuk sinirlenme,

• gelecekle ilgili plan yapamama,

• yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi),

• olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür

Bu belirtiler çoğu kişide travmayı izleyen günlerde görülür ve genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir, ancak bazı kişilerde aylarca, hatta yıllarca sürebilir. Belirtiler bazen travmatik olay olup bittikten aylarca sonra başlayabilir.

Travma Sonrası Stres Hastalığı Belirtileri:

Yeniden yaşama (hatırlama):

• Travma yaşayan kişide olaydan sonra olayla ilgili anıların zihnine gelmesi sık görülür. Olayla ilgili görüntüler (örneğin ceset görüntüleri), sesler (yardım isteyenlerin haykırışları) onları düşünmek istemediğinde veya aklına getirecek bir durum olmadığı halde bile kişinin zihnine gelebilir.

• Anıların canlanması kişiyi genellikle çok rahatsız eder

• Bedensel semptomları beraberinde getirir; iç sıkıntısı, çarpıntı, terleme, titreme, nefes alamama gibi bunaltı belirtilerine yol açar. Bazen de kişi olayı gerçekten yaşıyor gibi olur.

Kaçınma:

• Kişi olayı hatırlatan yer, durum, konuşma, hatta duygu ve düşüncelerden mümkün olduğunca uzak durmaya çalışır.

• Olayı hatırlamak büyük bir sıkıntı, acı ve korku hissine yol açtığı için kişi olayı hatırlatan yerlere gitmez, bu konulardan bahsetmez veya konuşulan yerlerden uzak durur.

• Travma yaşamış kişilerde bazen olayın ayrıntılarını unutma durumu görülebilir. Genellikle olayın en sıkıntı verici bölümleri unutulur veya çok güçlükle hatırlanır. Bu durum “olayı düşünmek istememekten'' farklıdır ve kişi hatırlamak istediği halde hatırlayamaz.

• Ruhsal travmalardan sonra ‘’Benim yaşadıklarımı kimse anlayamaz” tarzında düşünme sık görülür.

Aşırı uyarılma:

• Ruhsal travmadan etkilenmiş kişiler kendilerini diken üstünde, sürekli tetikte hissedebilirler.

• Her an o olay tekrar olacakmış gibi gelebilir. Tehlikeler konusunda abartılı tedbirler alabilirler.

• Kapı çarpması, yüksek sesle konuşma, birinin aniden odaya girmesi gibi beklenmedik durumlar kişinin çarpıntı, terleme, titreme, nefes daralması yerinden sıçramasına ve uzunca sürebilen belirtiler aşırı uyarılmadır.

TSSB Tedavi Süreci

Tedavi Süreci:

İlk adım psikiyatri, ikinci adım psikoterapi olarak belirlenmelidir. Psikiyatrist ile ilaç tedavisi, psikolog ile psikoterapi sürecinde bu deneyimler çalışılmalıdır.

Tedavi sürecinde engeller olan:

• yardım aramaya çekinme,

• umutsuzluk,

• olayı hatırlamaktan kaçınma

• insanlara güvenini kaybetme .. aynı zamanda hastalığın da temel belirtileridir.

Bu sorunların farkına varıp, yardım aramak sorunların çözümünü kolaylaştıracaktır.

Psikiyatrsit tedavisi: TSSH tedavisinde antidepresan ilaçlar birçok hastalık belirtisini yatıştırmakta yararlı oluyor. Özellikle depresyonla birlikte görüldüğünde TSSB tedavisinde antidepresanlar kullanılması gerekir.

Psikoterapi:

Psikolojik tedaviler bu konuda eğitim ve deneyimi olan psikiyatr ve klinik psikologlar tarafından uygulanır.

Terapi macerası terapistin kliniğinde ya da online olarak bireyin onu terapiye neyin getirdiğini, bunu nasıl yaşadığını ve ne hissettiğini anlatması ile başlar. Başka bir deyiş ile terapi aynı olayı zamanla farklı şekilde görme sürecidir.

Sevgi ve Saygılarımla..